HAGİ WATT’A MEKTUPLAR (II)*
Kemal Oktar
Sevgili Hagi Watt,
Önceki mektubum seni memnun etmemiş sanırım. Ülkemizin patent sayısının dünya ölçeğinde binde bir olmasının nedenleri arasında ÖTV’nin de rolü var galiba diyorsun. Bunu bilemem ama yeni bir icat çıkarmadan önce, icat edeceğimiz mal ÖTV’ye tabi mi değil mi diye G.T.İ.P. numarasını (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) tespit etmek önemli!
Nerden çıktı bu G.T.İ.P. diye soruyorsun. Daha ÖTV yokken yürürlükte olan KDV uygulamasında mallar adıyla tanımlanıyordu. Mesela beyaz peynirin vergi oranı %8’e indiriliyordu, ama beyaz peynir ne demekti? Ezine peyniri beyaz peynir mi, otlu peynir beyaz peynir değil mi, çökelek peynir sayılır mı, tulum peynirinin rengi beyaz ise beyaz peynir mi sayılır? gibi tartışmalar yaşanıyordu. Bu nedenle ÖTV kapsamına alınan mallar öyle belirlenmeliydi ki, yapılan tanımlar sabit olsun, herkesin aklına farklı mallar gelmesindi. Ayrıca ithalattan da vergi alınacağına göre tanımlar uluslararası olmalıydı.
Bunun tek yöntemi, uluslararası mal tanımlama sistemi olan Armonize Sistem (Kombine) Nomanklatür’dü. Bu sistemde mallar numara verilmek suretiyle sınıflandırılıyor. Öyle ki, canlı insan hariç (yani cenaze dahil) 5.000’in üzerindeki G.T.İ.P. numarasıyla dünya ölçeğinde her mal tanımlanabiliyor. İşte ÖTV Kanunu eki listelerde yer alan malların G.T.İ.P. numaraları ile tanımlanmasının nedeni buydu.
Gümrük işlemleriyle uğraşanlar bu sistemi iyi bilir. Ama gümrükçü olmayanlara bu sistem yabancı gelir. Mesela ÖTV Kanunu eki listelerde 12 haneli (digit) bir numaranın yanında “Diğerleri” yazar, başka bir açıklama yoktur. Eee, nedir şimdi bu mal? Bunu öğrenmek için Tarife Cetveli yetmez, “İzahname”ye bakmak gerekir. Bazen o da yetmez, AB Açıklama Notları, Aviler, Sınıflandırma Kararları, Bağlayıcı Tarife Bilgileri, Avrupa Birliği Bağlayıcı Tarife Bilgileri gibi kaynaklara başvurmak gerekebilir.
Ne dedin? Çok mu zor? Haklısın, bu durum bilmeyerek de olsa vergi kaçırmaya kadar gidebilir.
Örneğin ÖTV Kanunu eki (IV) sayılı listede 95.04 tarife numaralı malların tanımı: “Video oyun konsolları ve makinaları, eğlence merkezleri için oyun eşyası, tilt makinası, bilardo, kumarhane oyunları için özel masalar, salon veya masa oyunları ve otomatik bowling ekipmanı”dır.
Bu tanımdan ne çıkarıyorsun? Elektronik oyun makinaları, kumar makinaları, bilgisayar oyunları, joystick gibi alet ve cihazların ÖTV’ye tabi olduğunu değil mi? Evet bunlar ÖTV kapsamında, ama aklına gelmeyecek başka mallar da bu tarife pozisyonuna giriyor. Örneğin iskambil kağıtları, tavla, tavla pulu, zarı, domino taşı, okey taşları, ıstakası, dama, kızma birader, tombala oyunları, bilardo topu, ıstakası, tebeşiri, sayı yazma tahtası… gibi oyun oynamaya mahsus birçok mal da bu tarife pozisyonunda ÖTV’ye tabi. Yani bir keser sapını enlemesine keserek 30 tane tavla pulu yaparsan ÖTV mükellefi oluyorsun. Daha önce söylemiştim, ÖTV kapsamına giren malları imal edenin gerçek usulde veya basit usulde vergilenen mükellef olması, vergiden muaf esnaf olması, özel veya tüzel kişi olması, imal ettiği malları satmayıp kendisinin kullanması vergilenmeye engel teşkil etmiyor. Eminim ki vergi idaresi görevlileri, her gün kapısının önünden geçerek selamlaştığı kişilerin ÖTV mükellefi olması gerektiğinin farkına bile varmıyordur.
Çarpıcı bir örnek vereyim mi? Satranç takımı ÖTV’ye tabi olduğu gibi, satranç tahtası da ÖTV’ye tabi. Peki bir masanın veya sehpanın üzerine 8 adet enine, 8 adet boyuna olmak üzere 64 kare çizilirse ne olur? Damalı masa veya sehpa olur diyeceksin. Evet ama daha önemlisi bu masa veya sehpa 95.04 tarife pozisyonundaki bir mal olur. Yani? Evet ÖTV’te tabi olur.
Yaa, böyle işte Hagi Watt’cığım. Yaşantımızda ÖTV ile karşılaşmamak mümkün değil. Gidip dağ başında yaşasan bile ÖTV mükellefi olabilirsin. Yok artık deme. Örneğin dağdan üzüm topladın, yarısını yedin, kalanı bozulmaya başladı, sen de suyunu sıkıp bir kaba koydun. Üzüm suyu şıraya dönüşürse ne âlâ, ama mayalanır da şarap olursa ÖTV kapsamına girer. Abartıyor muyum? Öyleyse idareye sor bakalım, sıktığım üzüm suyu şaraba dönüşmüş, bunu içersem ÖTV mükellefi olur muyum diye. Haa, unutmadan söyleyeyim, ÖTV kapsamına giren malların miktarı veya tutarı ile ilgili bir sınırlama da yok. Yani 1 litre de üretilse, 1000 fıçı da üretilse, imal edilen şarabın satışı veya tüketilmesinde ÖTV beyan edilmesi gerekiyor.
*Vergi Algı internet sitesinde (vergialgi.net) 23/5/2019 tarihinde yayınlanmıştır.