HAGİ WATT’LA SOHBETLER (VI)*
Kemal Oktar
– Geçmiş olsun Hagi Watt’cığım, duyunca hemen geldim, nasıl oldun?
HW – Sağol, sağol, şimdi iyiyim. Görünmez kaza işte, sağ bacağımı alçıya aldılar, bir aya kadar iyileşirmişim.
– İnşallah, aman daha dikkatli ol. Sana bir tekerlekli sandalye lazım olacak.
HW – Haa, onu aldım. Yalnız sana bir şey sorayım: Satıcı tekerlekli sandalyeden KDV almadı, iyileşip yürümeye başlayınca Maliye benden KDV istemesin?
– Yok öyle şey olmaz. Engellilerin kullanımına mahsus olan araç gereçleri kim alırsa alsın KDV yok.
HW – Oo, iyiymiş, o zaman alçıyı çıkarmadan bir de vergisiz araba alayım.
– Yok artık, o kadar da değil. Araçların alımında KDV istisnası yok, sadece belirli şartlar dahilinde ÖTV istisnası uygulanabiliyor.
HW – Neden yahu? Hani engellilerin araç alımında KDV istisnası vardı?
– KDV Kanununun 17/4-s maddesi ile engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç vergiden istisna edilmiş.
HW – Ee, iyi ya, neden araç alımında istisna yok diyorsun?
– Maddede “araç-gereç” yazıyor. Taşıt araçları sadece araç olduğu için, yani “araç-gereç” olmadığı için Maliye istisnadan yararlandırmıyor.
HW – Olur mu öyle şey yahu, herkes mahkemeye gider o zaman.
– Gidildi ama Danıştay bu konuda Maliyeyi haklı buldu.[1]
HW – Hay Allah, o zaman ÖTV’den yararlanalım bari,
– O da zor. Araç alımında ÖTV istisnası uygulanması için engelli olman lazım, geçici sakatlıklarda istisnadan yararlanılmıyor. Allah göstermesin ayağın iyileşmez de “Özürlülük Sağlık Raporu Yönetmeliği”ne göre rapor alman gerekirse, belki o zaman ÖTV istisnasından yararlanabilirsin.
HW – Belki mi? Onun da garantisi yok yani?
– Aynen öyle. İstisnadan iki grup engelli vatandaşımız yararlanabiliyor.
Birinci grupta; Yönetmeliğe göre engellilik oranı %90’ın üzerinde olanlar var. Bunlar başka bir şart aranmadan, anahtar teslim fiyatı 247.400 liranın altında olan otomobil, panelvan ve jip ile fiyatına bakılmaksızın kamyonet veya motosikletleri ÖTV’siz alabiliyor. Yine engellilik derecesi %90’ın üzerinde olup, engellilik durumu araç kullanmaya uygun olmayan ve sürekli tekerlekli sandalye veya sedye kullanması gereken kişiler, tekerlekli sandalye veya sedye ile binmeye ve seyahat etmeye yarayan özel tertibat yaptıracakları sürücü dahil 9 kişilik minibüs görünümlü araçları, fiyatı ne olursa olsun ÖTV’siz alabilir.
İkinci grupta; Yönetmeliğe göre engellilik oranı %90’ın altında olanlar yer alıyor. Bunlar, araçta bizzat kullanmak üzere engeline uygun hareket ettirici tertibat yaptırmak şartıyla anahtar teslim fiyatı 247.400 liranın altında olan otomobil, panelvan ve jip ile fiyatına bakılmaksızın kamyonet veya motosikletleri ÖTV’siz alabiliyor.
HW – Tamam, biz de direksiyona topuz taktırıp ÖTV’siz araç alabiliriz o halde.
– Maliye “hareket ettirici tertibat” olarak fren, gaz ve debriyaj pedalları ile vites kolunu anlıyor. Sadece bu aksamlarda engeline uygun özel tertibat yaptıranları istisnadan yararlandırıyor. Öyle direksiyona topuz takılması, silecek veya sinyal kollarının değiştirilmesi, kontak anahtarının yerinin değiştirilmesi veya düğmeli yapılması, koltukların ileri-geri veya yukarı-aşağı alınması, siren, korna, ayna tertibatları yapılması hareket ettirici tertibat sayılmıyor.
HW – Ya otomatik vites?
– Otomatik vitesin özelliği ne? Debriyaj pedalı olmaması değil mi? Debriyaj pedalı ne tarafta? Sol tarafta. Yani sol ayakla kullanılıyor. Maliye diyor ki, sol ayağında engeli olan kişiler için otomatik vites özel bir tertibattır, dolayısıyla başka bir tertibata gerek olmadan istisnadan yararlanılabilir. Ancak sağ ayağında engeli olan kişiler herhangi bir özel tertibat yaptırmadan kullanabilecek oldukları otomatik vitesli araç alımında istisnadan yararlanamazlar.
HW – Yahu bin dereden su getirmek gerekiyor desene? Bu şartlar yurt dışından getirilen araçlarda da var mı? Çoğu kişi bu nedenle mi ithalata yöneliyor?
– Benzer şartlar yurt dışından vergisiz getirilecek araçlar için de var. Bizzat engelli kişi tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan motor silindir hacmi 1600 cm³’e kadar olan otomobiller ve motosiklet ile el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olan kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan, engelli kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya kişi ile iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir şoför tarafından kullanılacak minibüsler ile portatif koltuklar hariç olmak üzere, sürücüsü dahil altı ila dokuz oturma yeri olan, engelli kişinin rahatça taşınabilmesine imkan verecek tavan yüksekliğine sahip olan motorlu kara nakil vasıtaları muafiyet kapsamında ithal edilebiliyor. Ayrıca aracın üç yaşından büyük olmaması ve gümrüklenmiş değerinin 247.400 lirayı aşmaması gerekiyor. Bu şartları haiz olsa dahi, sadece otomatik vitesli araçlar ile arazi taşıtları istisnadan yararlanamıyor. İstisnadan yararlanmak isteyenlerin, gerekli belgelerle birlikte belirlenen gümrük idarelerine bizzat başvurarak, durumlarını tespit ettirmeleri gerekiyor.
HW – İthalalatta istisnadan yararlanmak daha meşakkatli imiş. Yine de çok başvuran oluyor galiba?
– Bunun nedeni, ithalatta ÖTV’nin yanı sıra KDV ve gümrük vergisinin de alınmaması. Nedense engellilerin yurt içinden aldığı araçlarda sadece ÖTV istisnası uygulanırken, yurt dışından ithalatta hem ÖTV hem de KDV istisnası uygulanıyor. Engelliler adetâ ithal araç almaları yönünde özendiriliyor.
HW – Aman aman kalsın, istisnadan yararlanmak için bir sürü şart şurt. Arabayı aldın diyelim, her an şu eksikmiş, bu yanlışmış deyip vergi isteyebilirler.
– Yok canım o kadar da değil. Vergisiz araç aldın mı 5 yıl içinde satmamak kaydıyla rahatsın. 5 yıl içinde satarsan, senden alınmayan ÖTV tutarı, alış tarihindeki matrah, satış tarihindeki orana göre hesaplanıp alıcıdan tahsil ediliyor.
HW – 5 yıl satmayıp, 5 yıldan sonra satarsam vergi yok mu?
– Evet engelli istisnasından yararlanılan araçlar, satın alma tarihinden itibaren 5 yıl geçtikten sonra satılırsa artık ÖTV ile muhatap olunmuyor. İstisnadan da 5 yılda bir kere yararlanılabiliyor. İstisnadan yararlanılarak araç satın alındıktan sonra 5 yıl geçince, eski aracın satılıp satılmadığına bakılmaksızın yeni bir aracı da istisnadan yararlanarak satın alabiliyorsun. Yani her 5 yılda bir olmak üzere, 25 yılda ÖTV’siz 5 aracın olabilir.
HW – İstisnadan yararlanan kişinin vefatı halinde ne oluyor? Varislerden vergi isteniyor mu?
– İstisnadan yararlanıldığı tarihten itibaren 5 yıl geçtikten sonra engelli kişinin vefat etmesi halinde ÖTV aranmıyor. 5 yıl geçmemiş ise, aracın tüm mirasçılara müşterek mülkiyet halinde veraseten intikalinde de ÖTV aranmıyor. Bu şekilde aracın istisnadan yararlanıldığı tarihten itibaren 5 yıl geçtikten sonra herhangi bir kişiye intikalinde artık ÖTV yok. Ama murisin 5 yıldan önce vefat etmesi ve istisnadan yararlanılan aracın tüm mirasçılara değil de bir veya birkaç mirasçı tarafından adlarına kayıt ve tescili halinde, diğer mirasçılara da en az araç değerinde başka malların intikal etmiş olması şartı aranıyor. Aksi halde aracın intikali veraset değil, ivazsız intikal sayıldığından ÖTV aranıyor.
HW – Amma karışık işler yahu! İstisnadan yararlanılan araçta avukat bulunmadan seyahat etmemek lazım desene.
– ÖTV’de basit
iş var mı ki Hagi Watt’cığım?
[1] Adana Bölge İdare Mahkemesinin Maliyenin uygulamasını iptal ettiği 13.4.2010 tarih ve E:2010/1658, K:2010/1721 sayılı kararı, Danıştay 3. Daire’nin 22.9.2011 tarih E:2011/3445, K:2011/5067 sayılı kararı ile kamu yararına! bozulmuştur.
*Vergi Algı internet sitesinde 3/7/2019 tarihinde yayınlanmıştır.